0 محصولات
نمایش سبد خرید
مراحل کاشت زعفران
رضا صمدی
گیاه زعفران گرانبهاترین گیاهان زراعی و یکی از با ارزش ترین گیاهان ادویه‌ای و دارویی می‌باشد. زعفران متعلق به خانواده زنبقیان می‌باشد. زعفران گیاهی زمستانه است که تقریبا تمامی مراحل رشد خود را در پاییز و زمستان سپری می‌کند و اگر چه از نظر گیاهشناسی گیاهی یک ساله می‌باشد، اما به دلیل تولید بنه و عدم نیاز به کاشت بنه در هر سال، گیاهی چندساله محسوب میشود.
گیاه زعفران گرانبهاترین گیاهان زراعی و یکی از با ارزش ترین گیاهان ادویه‌ای و دارویی می‌باشد. زعفران متعلق به خانواده زنبقیان می‌باشد. زعفران گیاهی زمستانه است که تقریبا تمامی مراحل رشد خود را در پاییز و زمستان سپری می‌کند و اگر چه از نظر گیاهشناسی گیاهی یک ساله می‌باشد، اما به دلیل تولید بنه و عدم نیاز به کاشت بنه در هر سال، گیاهی چندساله محسوب میشود. طول عمر هر مزرعه زعفران، حداقل ۵ سال و حداکثر ۱۲ سال می‌باشد. بعضی از کشاورزان، مزرعه زعفران را تا بیش از ۲۰ سال نیز نگهداری می‌کنند. ین گیاه علفـی، بـدون سـاقه و دارای پیاز اسـت و پیاز آن از نـوع کُـرم (Corm) و بر خلاف پیاز خوراکی که از یک ساقه محصور در بـرگ هـای اندوخته ای تشکیل شده است، پیاز زعفران یک ساقه زیرزمینی مدور، سخت، گوشـت دار و تـوپر بوده که از پوسته‌های فیبـری قهـوه ای رنگ پوشیده شـده اسـت. این ساقه های زیرزمینی در اصطلاح باغبانی پداژه و در گیاهشناسی به بنه نیز معروف است.
هر پیاز بسته به زمان آبیاری قبل، بعد و یا همزمان با گلدهی، ۶ تا ۹ برگ باریک مانند بـرگ علف های چمنی تولید می‌کند. در قسمت فوقانی کورم، بسته به درشـتی آن ۴ – ۱ جوانه رأسی، یک و بندرت دو تا سه گل به رنگ بنفش ظاهر میشود. ارتفاع زعفـران ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر است. مجموعه برگ ها و گل ها در داخل یک پوشـش نـازک و سفید رنگ به نام چمچه (Spathe) که از روی پداژه می‌روید، قرار دارد. چمچه اولین اندامی است که سطح خاک را شکافته و از آن بیرون می‌آید.
از قسمت تخمدان، خامـه بار یـک و بلنـدی بـه رنگ زرد روشن به طول ۷ تا ۱۰ سانتی متر خارج می‌گردد و در انتها بـه سـه کلالـه بوقی شکل به رنگ قرمز عنابی که طول هر رشته ۲ تا ۳ سانتی متر است خـتم مـی‌شود. این سه کلاله پس از خشک شدن، زعفران تجاری را تشکیل می‌دهند که معطر و دارای بوی تند و طعمی تلخ است. تعداد برگهای هر پداژه که داخل یـک چمچـه قرار دارد، بین ۳ تا ۲۰ عدد و طول برگها ۱۹ تا ۶۰ سانتیمتر و عرض آنها بین ۳ تا ۶ میلیمتر است. تکثیر زعفران به وسیله پیاز توپر (corm) انجام میشود.
عملیات کاشت زعفران
زعفران خاک های نرم بـا نفوذپذیری خوب که حاوی کلسیم و مواد آلی باشند را ترجیح می‌دهد. زمـین زعفـران باید دارای بافت متوسط و یا متمایل به سبک، به نسبت عمیق، فاقد سـنگ ریـزه، بـدون علفهای هرز و دارای زهکش طبیعی باشد. زمین زعفران باید قبل از کشت یـک بـار در زمستان و بار دیگر در اواخر تابسـتان شـخم عمیـق بـه عمـق ۴۰ سـانتی متـر زده شـود.
یکی از ویژگی های منحصر به فرد زعفران آن است که گـل آن قبـل از هـر اندام هوایی دیگری ظاهر می شود و پس از ظهور گل ، بـرگ هـا خـارج مـی شـوند (البته این امر به رعایت زمان مناسب آبیاری مزرعـه زعفـران بسـتگی دارد. چنانچـه آبیاری زعفران زودتر از موعد انجام شـود، بـرگ هـا همزمـان بـا گـل ظـاهر شـده و برداشت زعفران با مشکل همراه خواهد شد). از دیگر ویژگی هـای زعفـران آن اسـت که با رشد پیازهای دختری بر روی پیازهای مادری، بتدریج پیـاز مـادری مسـتهلک شده و همزمان ریشه‌های آن نیز غیر فعال شده، از بین می‌رونـد. در اواخـر دی مـاه، ارتباط پیاز با خاک از طریق ریشه قطع میشود.
انتخاب پیاز زعفران
انتخاب پیاز زعفران یکی از مسـائل مهم در زراعت زعفران است. پیاز زعفران باید سالم و قوی باشد و از مـزارع جـوان ۳ تا ۴ ساله به وزن حداقل ۸-۵ گرم انتخاب شود. چنانچه پیـاز های کوچـک و ضعیف کاشته شوند، عملکرد زعفران در سال ابتدایی به مقدار زیادی کاهش خواهـد یافت.
انتخاب زمین زعفران
زعفران گیاهی است که از طریق پیاز تکثیر میشود. هر چقدر پیاز تولید شده درشت تر باشد گل آوری و تعداد گل آن نیز افزایش می‌یابد. از آنجاکه خاک جایگاه استقرار و رشد و نمو پیاز می‌باشد لذا خاک محل کاشت زعفران باید به گونه‌ای باشد که کمترین مقاومت را در مقابل رشد پیاز ایجاد کند. لذا خاکهای خیلی سنگین برای کاشت زعفران مناسب نمی‌باشند. همچنین خاکهای بسیار سبک به دلیل ضعف ذاتی حاصلخیزی و عدم توانایی حفظ آب و رطوبت کافی، برای رشد زعفران چندان مناسب نمی‌باشند. ماده آلی یکی از اجزاء مهم خاک می‌باشد و بالا بودن ماده آلی خاک به بهبود رشد گیاه کمک زیادی خواهد کرد. لذا برای کشت زعفران باید زمینی انتخاب شود که خاک آن فاقد شوری بوده و بافت متوسط با زهکشی مناسب داشته باشد و دارای بیشترین ماده آلی باشد. زعفران گیاهی کلسیم دوست می باشد، بنابراین خاک دارای آهک تا ۱۵ درصد نیز مناسب است. باید توجه نمود که زمین محل کاشت زعفران در لایه سطحی فاقد سخت لایه باشد تا از ایجاد شرایط ماندابی جلوگیری شود. پس از انتخاب زمین با توجه به معیارهای ذکر شده بالا باید زمین را بخوبی برای کشت زعفران آماده کرد. همزمان از خاک مزرعه می بایست نمونه مرکب تهیه و به آزمایشگاه ارسال شود تا خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک تعیین شود. آب مورد استفاده نیز برای تعیین کیفیت و ویژگی های هیدروشیمیائی می بایست مورد تجزیه قرار گیرد.
زمین مورد نظر برای کشت زعفران را باید حداقل شش ماه قبـل شـخم زد. شخم زدن زمین در این زمان باعث نفوذ بهتر بارندگی هـای زمسـتان و بهـار در خاک میشود و به پوکی خاک کمک می کند. پس از قطع بارندگی های بهاره، بهتر است با زدن دیسک، لوله های مؤیین را خراب کرد تـا از تبخیـر رطوبـت از خـاک جلوگیری شود. یک ماه قبل از کشت می بایست حدود ۴۰ تا ۷۰ تن در هکتـار کـود دامی پوسیده (کمپوست شده) در سطح خاک پخـش نمـوده و بـا دیسـک بـا خـاک مخلوط گردد. با توجه به تجزیه خاک و آب، همزمان لازم اسـت تـا کودهـای حـاوی فسفر، پتاسیم، آهن و روی مورد نیاز به خاک اضافه شود. باید توجه کرد کـه در ا یـن مرحله، از مصرف کود اوره یا کودهای نیتروژنی دیگر خودداری گردد. زیـرا مصـرف این کودها باعث تغییر نسبت کربن به نیتروژن شده، منجر به تجزیه سریع ماده آلـی خاک می شود و عمر بقای ماده آلی خاک را کم می کند. کودهای نیتروژنی (ازته) را می توان به صورت سرک مصرف نمود.
مصرف کود در زراعت زعفران
ماده آلی، خاک را پوک می‌کند و انتقال آب و هوا را به داخل خاک تسهیل می‌نماید. ماده آلی کافی در خاک، از مقاومـت خـاک در برابر رشد پیاز زعفران می‌کاهد و باعث بزرگ شدن پیاز زعفـران می‌شـود. در این شرایط، زعفران به خوبی رشد می‌کند و توان گل آوری آن افزایش می‌یابد. مسئله مهم در استفاده از کودهای آلی، مصرف کودهای آلی کمپوست شده است. مصرف هر گونه کود دامی خام در زراعت زعفران ممنوع می باشد. بهترین کود دامی برای زعفران کود گاوی است. کود دامی باید قبل از استفاده در مزرعه به خوبی عمل آوری و کمپوست شده باشد و عاری از هر گونه علف هرز و نماتد باشد. حداقل هر دو سال یک بار مقدار ۴۰ -۳۰ تن در هکتار کود حیوانی پوسیده در مزارع زعفران استفاده شود.
0